MÔ HÌNH CHĂM SÓC THEO ĐỘI TRONG CHĂ

MÔ HÌNH CHĂM SÓC THEO ĐỘI
TRONG CHĂM SÓC LOÉT TÌ ĐÈ CHO NGƯỜI BỆNH
1. Vai trò truyền thống và hiện tại của người bác sĩ và điều dưỡng
Kể từ khi người Pháp du nhập y học hiện đại vào Việt nam, cho đến thập kỷ của những năm 1990s, điều dưỡng Việt Nam mới được coi là một nghề, nó được thể hiện qua hệ thống đào tạo chuyên ngành, hệ thống quản lý ngành và sự hình thành phát triển hội nghề nghiệp. Trước năm 1990, người điều dưỡng có tên gọi Y tá với chức năng phụ thuộc và vai trò phụ giúp, thực hiện y lệnh của thầy thuốc là chính. Còn người thầy thuốc chỉ quan tâm đến việc chẩn đoán và kê đơn. Đến năm 2005, tên gọi Y tá mới được đổi thành Điều dưỡng, tuy nhiên cho đến hiện tại thì tên gọi Y tá vẫn còn và một bộ phận không nhỏ người dân cũng như bác sĩ vẫn không biết đến sự thay đổi này và đương nhiên cũng không biết đến sự thay đổi trong công việc và vai trò của người điều dưỡng hiện tại. Ở Việt Nam, hình ảnh bác sĩ cầm ống nghe, điều dưỡng cầm ống chích đã in sâu, hình ảnh người điều dưỡng cầm ống nghe là chuyện “lạ bất thường”. Chức năng độc lập của điều dưỡng còn hạn chế, điều dưỡng chỉ thực hiện chăm sóc các nhu cầu cơ bản của bệnh nhân, bao gồm các nhu cầu về: hô hấp, dinh dưỡng, bài tiết, vận động, duy trì thân nhiệt, vệ sinh cá nhân, thay mặc quần áo, ngủ và nghỉ, an toàn, giao tiếp, tín ngưỡng, lao động, học tập, hỗ trợ tinh thần hay trong tiếp đón bệnh nhân đến khám bệnh và thực hiện sơ cứu, cấp cứu ban đầu các trường hợp bệnh nặng, tai nạn, tai biến là không cần chỉ định của bác sĩ.
Từ thực tế về công tác điều dưỡng trong các bệnh viện tại Việt Nam có thể thấy, trong những năm qua, tuy nhận thức về địa vị và giá trị của điều dưỡng trong y học và trong khám chữa bệnh có nhiều tiến bộ, nhưng không ít các cán bộ trong ngành vẫn quan niệm rằng điều dưỡng chuyên chỉ có việc thực hiện y lệnh của bác sĩ. Mặc dù học vấn của người điều dưỡng ngày càng được nâng cao đến trình độ đại học và sau đại học nhưng vị thế xã hội của ng điều dưỡng luôn bị đánh giá thấp. Trong lĩnh vực đào tạo, tuy chuyên ngành điều dưỡng đã có các hệ học trung cấp, cao đẳng, đại học, sau đại học nhưng về cơ bản vẫn do bác sĩ đào tạo điều dưỡng “thợ mộc dạy thợ nề”. Tại các bệnh viện, công tác điều dưỡng vẫn mang bóng dáng của công tác điều trị, chưa thể hiện rõ vai trò chủ động của điều dưỡng. Các cán bộ điều dưỡng với các trình độ khác nhau đều thực hiện các nhiệm vụ như nhau. Tuy ngày nay, người điều dưỡng hiện đại cũng có trách nhiệm chủ động, tích cực hoạt động xây dựng ngành Điều dưỡng, hoạt động huấn luyện, đào tạo và nghiên cứu khoa học chuyên ngành điều dưỡng nhưng vẫn còn rất hạn chế.

2. Vài nét về mô hình chăm sóc theo đội ở Việt Nam
Năm 1993, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ra Quyết định 526/QĐ-BYT ban hành chế độ trách nhiệm của y tá trong việc chăm sóc người bệnh tại bệnh viện và công văn số 3722/BYT-ĐTr hướng dẫn triển khai quyết định trên. Hai văn bản nói trên đã đề cập đến khái niệm “Chăm sóc người bệnh toàn diện” (CSNBTD) và quy định trách nhiệm của y tá là chăm sóc người bệnh cả về thể chất chứ không chỉ tập trung vào việc thực hiện y lệnh điều trị.
Vào tháng 7/2014, Bộ Y tế ban hành “Tài liệu đào tạo liên tục chăm sóc người bệnh toàn diện” với mục đích tăng cường công tác chăm sóc người bệnh trong các cơ sở khám chữa bệnh, trong đó có nêu rõ các mô hình phân công chăm sóc người bệnh và đặc biệt trong đó có nêu trách nhiệm phối hợp trong công tác chăm sóc của bác sĩ, điều dưỡng và các nhân viên y tế khác. Trong đó, mô hình chăm sóc người bệnh toàn diện theo đội được đánh giá đem lại hiệu quả cao do có sự phối hợp khoa học của bác sĩ, điều dưỡng và các cá nhân khác. Mô hình này được thực hiện đầu tiên năm 1998, với sự hỗ trợ của chuyên gia Thụy Điển, Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí đã nghiên cứu và áp dụng mô hình chăm sóc bệnh nhân (CSBN) theo đội. Đây là cách CSBN toàn diện, với sự tham gia của bác sĩ, điều dưỡng, học sinh, sinh viên thực tập, kỹ thuật viên phục hồi chức năng, hộ lý, người nhà bệnh nhân và bệnh nhân, với quan điểm “lấy người bệnh là trung tâm”. Theo đó, một đội chăm sóc tại Bệnh viện gồm: Bác sĩ, điều dưỡng, học sinh - sinh viên, kỹ thuật viên phục hồi chức năng, hộ lý, người nhà bệnh nhân và bệnh nhân cùng tham gia. Trong đó, một điều dưỡng chăm sóc làm đội trưởng, quản lý, điều hành hoạt động của đội. Mỗi thành viên của đội được phân công nhiệm vụ cụ thể, mọi diễn biến của người bệnh đều phải được theo dõi liên tục để kịp thời thay đổi cấp độ chăm sóc và có những can thiệp phù hợp. Mỗi sáng, đội đến từng giường bệnh, nghe điều dưỡng báo cáo tình trạng, sức khoẻ của bệnh nhân, hoạt động chăm sóc người bệnh; bác sĩ kiểm tra lại sức khoẻ người bệnh. Sau đó, các thành viên trong đội, gồm cả bệnh nhân và người nhà bệnh nhân cùng thảo luận, kiểm điểm tình hình chăm sóc, điều trị cho người bệnh, thái độ, ứng xử của các thành viên trong đội đối với bệnh nhân; đồng thời, phác thảo kế hoạch chăm sóc trong ngày, phân công cụ thể công việc cho các thành viên. Hiện tại, đội CSBN chưa có một số thành viên

Results (English) 1:

TEAM CARE MODEL IN CARING FOR THE SICK BILLION ULCERS1. traditional and current role of the physician and nursingKể từ khi người Pháp du nhập y học hiện đại vào Việt nam, cho đến thập kỷ của những năm 1990s, điều dưỡng Việt Nam mới được coi là một nghề, nó được thể hiện qua hệ thống đào tạo chuyên ngành, hệ thống quản lý ngành và sự hình thành phát triển hội nghề nghiệp. Trước năm 1990, người điều dưỡng có tên gọi Y tá với chức năng phụ thuộc và vai trò phụ giúp, thực hiện y lệnh của thầy thuốc là chính. Còn người thầy thuốc chỉ quan tâm đến việc chẩn đoán và kê đơn. Đến năm 2005, tên gọi Y tá mới được đổi thành Điều dưỡng, tuy nhiên cho đến hiện tại thì tên gọi Y tá vẫn còn và một bộ phận không nhỏ người dân cũng như bác sĩ vẫn không biết đến sự thay đổi này và đương nhiên cũng không biết đến sự thay đổi trong công việc và vai trò của người điều dưỡng hiện tại. Ở Việt Nam, hình ảnh bác sĩ cầm ống nghe, điều dưỡng cầm ống chích đã in sâu, hình ảnh người điều dưỡng cầm ống nghe là chuyện “lạ bất thường”. Chức năng độc lập của điều dưỡng còn hạn chế, điều dưỡng chỉ thực hiện chăm sóc các nhu cầu cơ bản của bệnh nhân, bao gồm các nhu cầu về: hô hấp, dinh dưỡng, bài tiết, vận động, duy trì thân nhiệt, vệ sinh cá nhân, thay mặc quần áo, ngủ và nghỉ, an toàn, giao tiếp, tín ngưỡng, lao động, học tập, hỗ trợ tinh thần hay trong tiếp đón bệnh nhân đến khám bệnh và thực hiện sơ cứu, cấp cứu ban đầu các trường hợp bệnh nặng, tai nạn, tai biến là không cần chỉ định của bác sĩ. Từ thực tế về công tác điều dưỡng trong các bệnh viện tại Việt Nam có thể thấy, trong những năm qua, tuy nhận thức về địa vị và giá trị của điều dưỡng trong y học và trong khám chữa bệnh có nhiều tiến bộ, nhưng không ít các cán bộ trong ngành vẫn quan niệm rằng điều dưỡng chuyên chỉ có việc thực hiện y lệnh của bác sĩ. Mặc dù học vấn của người điều dưỡng ngày càng được nâng cao đến trình độ đại học và sau đại học nhưng vị thế xã hội của ng điều dưỡng luôn bị đánh giá thấp. Trong lĩnh vực đào tạo, tuy chuyên ngành điều dưỡng đã có các hệ học trung cấp, cao đẳng, đại học, sau đại học nhưng về cơ bản vẫn do bác sĩ đào tạo điều dưỡng “thợ mộc dạy thợ nề”. Tại các bệnh viện, công tác điều dưỡng vẫn mang bóng dáng của công tác điều trị, chưa thể hiện rõ vai trò chủ động của điều dưỡng. Các cán bộ điều dưỡng với các trình độ khác nhau đều thực hiện các nhiệm vụ như nhau. Tuy ngày nay, người điều dưỡng hiện đại cũng có trách nhiệm chủ động, tích cực hoạt động xây dựng ngành Điều dưỡng, hoạt động huấn luyện, đào tạo và nghiên cứu khoa học chuyên ngành điều dưỡng nhưng vẫn còn rất hạn chế.2. Vài nét về mô hình chăm sóc theo đội ở Việt NamNăm 1993, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ra Quyết định 526/QĐ-BYT ban hành chế độ trách nhiệm của y tá trong việc chăm sóc người bệnh tại bệnh viện và công văn số 3722/BYT-ĐTr hướng dẫn triển khai quyết định trên. Hai văn bản nói trên đã đề cập đến khái niệm “Chăm sóc người bệnh toàn diện” (CSNBTD) và quy định trách nhiệm của y tá là chăm sóc người bệnh cả về thể chất chứ không chỉ tập trung vào việc thực hiện y lệnh điều trị. Vào tháng 7/2014, Bộ Y tế ban hành “Tài liệu đào tạo liên tục chăm sóc người bệnh toàn diện” với mục đích tăng cường công tác chăm sóc người bệnh trong các cơ sở khám chữa bệnh, trong đó có nêu rõ các mô hình phân công chăm sóc người bệnh và đặc biệt trong đó có nêu trách nhiệm phối hợp trong công tác chăm sóc của bác sĩ, điều dưỡng và các nhân viên y tế khác. Trong đó, mô hình chăm sóc người bệnh toàn diện theo đội được đánh giá đem lại hiệu quả cao do có sự phối hợp khoa học của bác sĩ, điều dưỡng và các cá nhân khác. Mô hình này được thực hiện đầu tiên năm 1998, với sự hỗ trợ của chuyên gia Thụy Điển, Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí đã nghiên cứu và áp dụng mô hình chăm sóc bệnh nhân (CSBN) theo đội. Đây là cách CSBN toàn diện, với sự tham gia của bác sĩ, điều dưỡng, học sinh, sinh viên thực tập, kỹ thuật viên phục hồi chức năng, hộ lý, người nhà bệnh nhân và bệnh nhân, với quan điểm “lấy người bệnh là trung tâm”. Theo đó, một đội chăm sóc tại Bệnh viện gồm: Bác sĩ, điều dưỡng, học sinh - sinh viên, kỹ thuật viên phục hồi chức năng, hộ lý, người nhà bệnh nhân và bệnh nhân cùng tham gia. Trong đó, một điều dưỡng chăm sóc làm đội trưởng, quản lý, điều hành hoạt động của đội. Mỗi thành viên của đội được phân công nhiệm vụ cụ thể, mọi diễn biến của người bệnh đều phải được theo dõi liên tục để kịp thời thay đổi cấp độ chăm sóc và có những can thiệp phù hợp. Mỗi sáng, đội đến từng giường bệnh, nghe điều dưỡng báo cáo tình trạng, sức khoẻ của bệnh nhân, hoạt động chăm sóc người bệnh; bác sĩ kiểm tra lại sức khoẻ người bệnh. Sau đó, các thành viên trong đội, gồm cả bệnh nhân và người nhà bệnh nhân cùng thảo luận, kiểm điểm tình hình chăm sóc, điều trị cho người bệnh, thái độ, ứng xử của các thành viên trong đội đối với bệnh nhân; đồng thời, phác thảo kế hoạch chăm sóc trong ngày, phân công cụ thể công việc cho các thành viên. Hiện tại, đội CSBN chưa có một số thành viên